©
Columnea
Columnea 'Apollo'
Opis
Rodzina: Gesneriaceae – ostrojowate
Omówione niżej gatunki są dekoracyjne zarówno ze względu na jaskrawe kwiaty pojawiające się od końca jesieni, jak i na efektowną postać pędów oraz ładne ulistnienie. Białe owoce, które wytwarzają się po sztucznym zapyleniu kwiatów, stanowią również długotrwałą ozdobę.
Przeważająca większość ma wiotkie pędy gęsto ulistnione. Listki w większości dość mięsiste, soczyście zielone lub nawet ciemnozielone, na pędzie ułożone naprzeciwlegle. Zarówno liście jak i pędy u większości gatunków gęsto owłosione. Kwiaty wyrastają pojedynczo z kątów liści i są główną ozdobą. Są one liczne, duże bo do 8 cm długości, grzbieciste o długich rurkach koron, na końcu szeroko otwartych, opatrzonych dwoma dużymi wargami. 
Ponieważ są najczęściej lekko wygięte więc kształtem przypominają skaczącą nad wodą rybkę. Stąd zresztą nazwa tej rośliny w angielskojęzycznej strefie – ‚Goldenfish’
Kto ma warunki – uprawia ją w witrynach kwiatowych – może wybierać prawie każdy gatunek bo zapewni mu to co dla tej rośliny najważniejsze, wilgoć w powietrzu. Uprzedzam jedynie by dobrze zapoznać się z wymaganiami poszczególnego gatunku. Część z nich pochodzi z rejonów górskich i te wymagają znacznie niższych temperatur by zainicjowały się pąki kwiatowe.
Omówię krótko kilka najpowszechniejszych gatunków lecz proszę sobie zdawać sprawę, że współcześnie hodowane mieszańce nie tylko łatwiej znoszą powietrze w naszych mieszkaniach, ale mają drugą zaletę – potrafią kwitnąć o każdej porze i kwitną dłużej.
Z prawie 150 gatunków rodzaju Columnea zamianę koron drzew na ustawione w pokoju doniczki w miarę dobrze zniosły:
Columnea gloriosa – kolumnea okazała. Od następnego gatunku różni się jednak nieco mniejszymi liśćmi jajowatego kształtu i jajowatymi działkami kielicha.
Columnea hirta – kolumnea szorstka. Jest to epifit, którego zwisające pędy osiągają długość 70 cm. Liście są krótkoogonkowe, podłużnie eliptyczne, długości 3-4 cm i szerokości l cm. Cała roślina jest szorstko owłosiona. Kwiaty karminowoczerwone, czasem z żółtymi plamkami. Kielich o działkach wąskolancetowatych.
Columnea microphylla – kolumnea drobnolistna Ma drobniutkie, okrągławe liście i bardzo duże kwiaty. W sprzyjających warunkach przekraczają 7,5 cm. Najczęściej kolory pomarańczowego. Jest to gatunek, który pochodzi z Kostaryki. Najpopularniejsze odmiany ‚Variegata’ i ‚Hostag’ cechuje słabsze kwitnienie. Szukać zatem albo gatunku albo innych odmian.
Columnea x kewensis Jest mieszańcem otrzymanym w wyniku krzyżowania C. magnifica i C. schiedeana. Roślina ta, w odróżnieniu od obu poprzednich gatunków, wytwarza pędy rosnące krzaczasto w górę, a tylko część z nich zwisa. Liście ma nieco szersze i grubsze, z wierzchu ciemnozielone lub brązowe, od spodu brązowoczerwone. Spośród wymienionych gatunków mieszaniec ten najlepiej znosi warunki uprawy w mieszkaniu.
Columnea x banksii jest hybrydą dwóch gatunków pochodzących z deszczowych lasów tropikalnych Ameryki, Columnea oerstediana i Columneaschiedeana. W naturze rośliny są epifitami, o bujnej zieleni, zwisających w dół pędów. W korzystnych warunkach, hybryda ta produkuje masę szkarłatnych o żółtej gardzieli kwiatów. Podobnie jak większość epifitów lasów tropikalnych, wysoka wilgotność i filtrowane światło są potrzebne do silnego wzrostu i kwitnienia. Pędy pokryte są małymi, eliptycznymi, ciemnozielonymi liśćmi o brązowawym zafarbie. Kwitnąć może przez cały rok, ale tylko w optymalnych warunkach. Kwiaty czerwone o żółtej gardzieli.
Inne popularne mieszańce to ‚Krakatau’ i ‚Sanne’.
Występowanie
W większości są to gatunki pochodzące z wilgotnych lasów strefy zwrotnikowej Ameryki Południowej i Środkowej.
Wysokość
Rośliny nie cięte mogą dorastać do 150 cm. Ponieważ ma to wpływ na kwitnienie więc przeciętnie długość ich pędów to 40 – 90 cm.
Termin kwitnienia
Najczęściej kwitną od późnego lata do wiosny. Długość kwitnienia jest różna i zależna od gatunku i odmiany. Mieszańce w sprzyjających warunkach kwitną o każdej porze roku i z reguły obficiej.
Kolor kwiatu
Ognistoczerwone, pomarańczowe, szkarłatne lub żółte. Są również dwukolorowe.
Stanowisko
Rośliny te lubią jasne pomieszczenia, ale nie lubią bezpośredniego nasłonecznienia. Objawem nadmiaru światła jest żółknięcie lub czerwienienie liści i zahamowanie kwitnienia. W zbytnim cieniu mają zaś drobniejsze liście, wyciągnięte pędy i zawiązują mało pąków. Pamiętajmy, że gatunki o skórzastych i gładkich liściach, jak na przykład kolumnea Banksa (Columnea x banksii) czy Columnea allenii, lepiej sobie radzą i zniosą nawet wschodnie okno.
Wymagania
Ponieważ rośliny lepiej kwitną w przyciasnych doniczkach więc przesadzamy je jak przerosną możliwości doniczki. Przy przesadzaniu dajemy im doniczki tylko o numer większe. Podłoże jak do wszystkich epifitów, czyli duży udział części organicznych bardzo przepuszczalne i przewiewne jednocześnie dobrze utrzymujące wilgoć i raczej kwaśne. Ponieważ już kilkakrotnie pisałam o podłożach do epifitów więc teraz zajmę sie uzdatnieniem ziemi do kwiatów. Taka prosto z worka nie bardzo się nadaje. Trzeba spowodować by nawet po półrocznym podlewaniu nie była zbita. Kto ma możliwość niech kupi mech sphagnum i dołoży około połowę objętości ziemi. Można rozluźniać drobną korą, keramzytem czy perlitem. Udział każdego rozluźniacza to minimum 1/3 objętości ziemi. Do tego obowiązkowy drenaż w doniczce. Roślina jest podatna na zagniwanie korzeni, a jednocześnie lubi wilgotne podłoże, które nie musi być zbyt zasobne. Zatem rozluźniona ziemi będzie nas broniła przed zalaniem bo prawie natychmiast odprowadzi każdy nadmiar wody.
Przez cały sezon utrzymujemy glebę delikatnie wilgotną lecz podlewamy dopiero kiedy w doniczce wierzchnia warstwa lekko przeschnie. Pamiętajmy, że gro korzeni jest w niższych partiach doniczki, a one tak szybko nie wysychają. Zatem podlewanie po lekkim przeschnięciu górnej warstwy jest dodatkową ochroną przed zalaniem korzeni. Ma to szczególne znaczenie zimą i przy niższych temperaturach. Ponieważ nasza ziemia do najbogatszych nie należy co 2 tygodnie zasilamy roślinę. Po pojawieniu się pąków ideałem byłby nawóz o zwiększonej dawce fosforu i obniżonej dawce wapnia. Przy jego braku trzeba zadowolić się nawozem np. do azalii. Pozostałe nawozy mają za dużo wapnia a roślina i tak z reguły ma go za dużo w naszej wodzie. Dlatego warto ją przegotować i podlewać lekko letnią, także zimą. By podnieść wilgotność powietrza trzeba zafundować sobie podstawkę z kamykami. Spryskiwanie roślin jest możliwe tylko w przypadku gatunków o gładkich liściach. Gatunki o liściach owłosionych nie tolerują spryskiwania. Kto ma dobry opryskiwać może zamgławiać rośliny o owłosionych liściach. Zawsze jednak bezpieczniej jest zastosować mokry keramzyt lub wstawić doniczkę do większej osłonki i między ścianki wsypać torf. Utrzymując go stale wilgotny spowodujemy zwiększone jego parowanie co zapewni roślinie dostateczną ilość wilgoci w powietrzu.
W okresie poprzedzającym kwitnienie trzeba zdecydowanie obniżyć temperaturę. Już temperatura powyżej 15 0C hamuje inicjowanie pąków kwiatowych. To jest przyczyną, że domowe kwiaty 
kwitną skromnie. Dopiero kiedy na roślinie pojawią pąki mające około 5 mm można podnieść temperaturę do tych 20 0C. Po zakończeniu kwitnienia warto roślinę przyciąć. Zachęci ją to do krzewienia się, a większa ilość pędów to większa ilość kwiatów, zatem niechęć do sekatora działa na naszą niekorzyść. Poza tym po kilku latach jeśli nie będziemy ciąć to roślina ogołaca się z liści najbliższych doniczce i traci na atrakcyjnym wyglądzie.
Rozmnażanie
Ścięte pędy można wykorzystać jako sadzonki. W domowych warunkach sadzonkować można przez większą część sezonu, bo ukorzeniają się łatwo pod warunkiem ciepłego podłoża, a takie łatwiej uzyskać latem niż wczesna wiosną, chyba że mamy podgrzewaną mnożarkę lub matę grzejną. Sadzonki nie powinny być krótsze jak 5 cm. Do niewielkich doniczek – 7 cm – sadzi się kilka sadzonek. Przy rozmnażaniu gatunków o krzaczastym pokroju nowo wyrosłe pędy uszczykujemy, a przy gatunkach o pędach zwisających możemy lecz nie musimy. Jedna uwaga, nie warto tej rośliny ukorzeniać w wodzie. I choć łatwiej uzyskać wyższą temperaturę wody niż gleby to podatność na zagniwanie często kończy się stratą sadzonki.
Choroby i szkodniki
Rośliny są mało podatne na choroby. Najczęściej kłopoty sprawiają jako reakcja na błędy w pielęgnacji, jak zbyt suche powietrze, zaleganie wilgoci w doniczce lub stosowanie wody zawierającej wapń. Najczęściej zalewamy rośliny i wówczas obserwujemy zwijanie się, a następnie opadanie liści oraz, co gorsza, gnicie podstawy pędów. Jeśli zaobserwujemy,gnicie podstawy pędów rośliny nie da się uratować i z wierzchołków trzeba zrobić sadzonki by cos po roślinie pozostało. Reakcją na suche powietrze jest zasychanie brzegów i opadania najstarszych liści. Tylko pojedyncze kwiaty na roślinie to prawie zawsze zbyt wysoka temperatura zimą i za dużo wilgoci. Roślina nie przeszła okresu spoczynku zatem i nie ma inicjacji pąków kwiatowych.
Z chorób najczęstszą jest mączniak prawdziwy, a ze szkodników przędziorek. Może także wystąpić tarcznik i wełnowiec. Jednak w każdym wypadku są to przypadłości roślin źle pielęgnowanych.
Uwagi
Rodzajowa nazwa ‚Columnea‚ została nadana na cześć włoskiego autora pierwszego ilustrowanego leksykonu botanicznego Fabiusa Columna.
Przypisy
Wykorzystano zdjęcia z następujących stron:
Columnea ‚Apollo’ – http://www.flickr.com/photos/ki/3975173991/in/photostream/
Tak to wygląda – http://www.hoppe-terrarienbau-exclusiv.de/Terrarium-Zubehoer.html
Kwiaty doniczkowe 