Hawajska palma

©

©Brighamia insignis

Opis

Rodzina: Campanulaceae – dzwonkowate

Rodzaj liczy tylko 2 gatunki. Są to B. insignis i B. rockii. W wyglądzie oba gatunki są trudne do rozróżnienia jeśli akurat nie kwitną. Oba mają mięsisty, rozszerzający się do dołu pień(kaudex). U obu gatunków są duże, łopatkowate liście na krótkim lecz grubym ogonku. Ich kolor to ciemna zieleń trochę rozbielona, powierzchnia liścia jest błyszcząca bo pokryta specjalną substancją woskową zwaną kutikulą. Dzięki temu liście są dość twarde w dotyku. Wszystkie liście są zebrane w rozetę(około 60 cm średnicy) na szczycie grubego i mięsistego pędu. Opisującym pierwszy raz roślinę skojarzyło się to z półotwartą kapustą na kiju. Bardzo rzadko można natknąć się na egzemplarz z rozwidlonym pieńkiem. W ponad 99 procentach jest to pojedynczy pęd. Dla obu gatunków kształt kwiatów jest taki sam.

I znów opisującym skojarzył się z podobieństwem do anielskich trąbek. Może dlatego, że mają bardzo długie i wąskie rurki zakończone pięciopłatkową koroną. Rozmieszczone są między liśćmi i są miłym kontrastem do zielonych liści. Chcąc mieć owoce musimy sami zabawić się w zapylanie.  Pojawią się wówczas małe, mięsiste, zielone owocki wypełnione około 60 białymi nasionami. Po dojrzeniu zasychająca ścianka pęka i rozrzuca nasiona. Z tego powodu tuż przed pęknięciem trzeba założyć na owoc małą torebkę najlepiej uszytą z fizeliny lub kawałeczek starej pończochy. Nasiona wówczas wysypią się do wnętrza tej torebki.

Występowanie

Są to rośliny występujące tylko na małym fragmencie wysp hawajskich. Dlatego utworzono tam strefę ochronną dla tych roślin. Jest to roślina zagrożona, jako że wymarł już gatunek ciem, które były naturalnym zapylaczem. Dla rozmnożenia to ludzie bawią się teraz w owady. Jeśli ktoś byłby na Hawajach i chciał sobie kupić taką roślinę, to by uniknąć problemów(także związanych z wywozem i wwozem do nas)musi kupić ją z odpowiednią etykietą dającą gwarancję legalności pochodzenia.

Wysokość

W doniczce od 90 do 150 cm. W naturze oczywiście znacznie wyższe.

Termin kwitnienia

Na wolności rośliny kwitną we wrześniu i październiku, ale w uprawie kwiaty mogą zostać doprowadzone do kwitnienia w całym okresie wegetacyjnym.

Pojedynczy kwiatek kwitnie około tygodnia, a całość kwitnienia trwa przeważnie 2 miesiące.

Kolor kwiatu

Brighamia insignis ma śmietankowożółte kwiatki, a B. rockii ma białe kwiaty z zielonkawymi rurkami.

Stanowisko

W naturze rośnie na odsłoniętych skałach. Jest zatem przyzwyczajona do stanowiska w pełnym słońcu. Tu jednak trzeba przypomnieć, że rośliny przez jakiś czas przebywają w dość ciemnych kwiaciarniach. Po przyniesieniu do domu nie mogą być od razu wystawione na pełne słońce, bo w szoku zgubią liście. Trzeba je przyzwyczaić. Kto ma balkon, taras czy ogródek lepiej by postawił ją na wolnym powietrzu. Latem za szybą jest zbyt gorąco i brak ruchu powietrza. Niemniej postawiona za szybą i narażona na przeciągi też zareaguje gubieniem liści. W pomieszczeniu zawsze lepiej zapewnić jej zawsze bardzo widne miejsce lecz bezpośrednie słońce może być tylko rano.  Na zdjęciu mamy żałosny koniec rośliny postawionej za szybą, przesuszonej i dodatkowo narażonej na przeciągi.

 

Wymagania i pielęgnacja

Naturalne środowisko dla Brighamia to ściany klifu spadające do oceanu. Ziemia w załomach takich prawie pionowych ścian to przeważnie duża ilość odłamków skalnych wymieszana z tym co nawiał wiatr. Na tych zdjęciach http://www.flickr.com/photos/47945928@N02/5262786860/

http://www.hear.org/starr/images/image/?q=020225-0011&o=plants to dobrze widać.

To naturalne stanowisko mówi nam jakiego podłoża roślina od nas oczekuje. Nie może to być sama ziemia do kwiatów, bo przez dłuższy czas jest ona dla roślin za wilgotna i korzenie mają w niej zbyt mało powietrza. Może zatem stanowić tylko bazę, do której dodamy minimum połowę wermikulitu lub żwirku akwarystycznego. Pamiętajmy roślina ma mięsisty pień, w którym gromadzi zapas wody, więc ”mokre nogi” to prawie pewność mięknącego pnia i w konsekwencji zalania rośliny. Taka rozluźniona ziemia pozwoli nam bezpiecznie i zdrowo hodować roślinę. Podlewanie przeprowadzamy metodą raz a dobrze i po chwili usuwamy każdy nadmiar wody. Z kolejnym podlewaniem czekamy aż 3-4 cm wierzchniej warstwy przeschnie. Głębsze przeschnięcie grozi zrzuceniem liści, bo roślina na prawie każdy stres tak będzie reagowała. Nie wolno nam też zbyt często podlewać bo szybko doprowadzimy do momentu w którym mięsisty pieniek stanie się miękki, a wówczas roślina jest bardzo trudna do odratowania i praktycznie nadaje się do kosza. Nawożenie rośliny przeprowadzamy raz na 2 tygodnie, używając nawozu ogólnego stosowania. Komuś komu zależy na regularnym kwitnieniu powinien do przygotowywanej ziemi dodać nawozu o spowolnionym działaniu. To roślinie wystarczy. Natomiast nawóz do roślin kwitnących stosować w postaci oprysków przynajmniej na 3 miesiące przed planowanym kwitnięciem. Nawóz taki trzeba bardzo mocno rozcieńczyć, dając około 1/6 dawki na litr wody. Opryskujemy do 2 razy w tygodniu. Robimy to zawsze rano, by pod wieczór roślina była w pełni sucha,  uchroni nas to od infekcji gnilnych. Takie opryski będą także dobrze zwiększały bardzo pożądaną przez roślinę wilgotność powietrza.

Mrozoodporność

Temperatura nigdy nie może spaść poniżej +8 ⁰C.

Rozmnażanie

 By zabawić się w owada trzeba sobie przygotować mały i miękki pędzelek. Kiedy kwiatek ma kilka dni otwierają się pylniki. Pędzelkiem przenosimy pyłek na znamię słupka innego kwiatu. Musimy wcześniej wyznaczyć sobie który to kwiat, bo znamię słupka musi być dojrzałe(lepkie i lśniące). To widać szczególnie pod lupą. By mieć gwarancję można wyznaczyć sobie kilka kwiatków do zapylenia bo pyłku jest pod dostatkiem. W wyniku zapylenia powstaje owoc. Jak jest on wielkości małego orzeszka laskowego lub dużego wyłuskanego orzeszka ziemnego trzeba na niego założyć wspomnianą już torebkę.

  Nasiona można wysiać od razu lub włożyć do papierowej torebki i na dole lodówki w stanie suchym mogą być przechowywane do 3 lat. Nasiona są małe więc można je wysiać na wyrównaną i wilgotną powierzchnię ziemi, a następnie np. dnem szklanki docisnąć do podłoża. Spryskać wodą lekko i zabezpieczyć przed utratą wilgoci. Postawić w ciepłym miejscu lecz z dala od słońca. Kiełkowanie może potrwać do kilku tygodni. Z reguły kiełkują dość równomiernie co nie oznacza, że nie zdarzą się maruderzy, którym to zajmie i 2 miesiące. Kiedy siewki mają 2 liście właściwe pikujemy je do osobnych doniczek. Potem wraz z dorastaniem(gubieniem najstarszych liści przez co pojawia się pieniek) powoli przesadzamy do coraz większych doniczek. Pod żadnym pozorem nie pikować w za duże doniczki bo zmarnujemy sobie rośliny. Podłoże w które na początku pikujemy rośliny powinno być jeszcze bardziej rozluźnione niż dla roślin dorosłych. Ponieważ wermikulit ma z reguły zbyt duże ziarno lepiej do tej ziemi wykorzystać najdrobniejszy żwirek akwarystyczny.

Choroby i szkodniki

Ponieważ przędziorek bardzo lubi liście tej rośliny więc postarajmy się o częste spryskiwanie roślin. Ważne to od momentu pojawienia się liści. Zabiegi prewencyjne są bardzo istotne, bo liście hawajskiej palmy są bardzo wrażliwe na wszelką chemię. Łatwo przypalić tymi środkami liście. Gdyby jednak się tak zdarzyło, że przędziorek narobiłby już szkody nie ma co się zastanawiać i przeprowadzić oprysk.  Roślina może jednak zgubić po tym liście, ale będąc zdrowa dość szybko je odbuduje.

Trzeba też uważać na wełnowce.

Ważnym jest by liście na noc były suche. Unikamy w ten sposób porażenia przez choroby grzybowe, a właściwa ziemia i podlewanie zabezpieczą nam korzenie.

Zastosowanie

Brighamia wygląda szczególnie miło w szkliwionych doniczkach ceramicznych. Warto kolor doniczki lub kolor wzoru na doniczce dobrać do ogólnego koloru rośliny lub kupić doniczkę w kolorach ”nie gryzących się” z rośliną. Doniczka nie musi być duża bo korzenie roślin rosnących na skałach nie są imponujące. Pamiętajmy jedynie o otworach odpływowych. Jeśli zastosujemy osłonkę na doniczkę to musimy pamiętać by każdy nadmiar wody był natychmiast usunięty. Można się również inaczej zabezpieczyć. Kupujemy nieco wyższą osłonkę, tniemy korek od wina na 3 równe części. Przyklejamy te kawałki korka do dna osłonki i na nie stawiamy doniczkę.

Uwagi

Brighamia znana była nieco wcześniej, lecz do uprawy jako roślina ozdobna trafiła dopiero w 1977 roku. Do sprzedaży jako roślina doniczkowa jeszcze później.

Łacińska nazwa rodzajowa ”Brighamia” została utworzona od nazwiska Williama Tufts Brigham (1841-1926), pierwszego dyrektora Bernice Pauahi Bishop Museum w Honolulu. On tam stworzył bogate zbiory wielu hawajskich roślin rodzimych. Natomiast nazwa gatunkowa „insignis” tłumaczy się jako „wybitny” czy „niezwykły” i jest odniesieniem do niezwykłości tej rośliny.

 

Przypisy

---

Wykorzystano zdjęcia z następujących stron:

Brighamia insignis – http://www.floralworld.ru/forum/index.php?topic=513.0

Bez liści – http://green-24.de/forum/ftopic9609-900.html

Umierająca – http://midwesternjungle.com/2012/02/28/sometimes-plants-die/

Gnijąca – http://www.aujardin.org/brighamia-insignis-palmier-hawaii-t132701.html

Nasiona – http://magicchris.voila.net/Brighamia/brighamia_insignis2.htm

Owoc – http://www.flickriver.com/photos/dioneanu/sets/72157625281106032/

Siewki – http://green-24.de/forum/ftopic5933.html#198760