Tuberoza

©

©Polianthes tuberosa

Opis

Rodzina: Agavaceae – agawowate

Z wydłużonej bulwy wiosną wyrasta wiązka niezbyt długich trochę mieczowatych liści. Ze środka wyrasta pęd kwiatowy. Pęd jest nierozgałęziony i dość wysoki. Ogólnie roślina nie jest piękna z wyglądu. Uprawiana jest dla kwiatów wydzielających(szczególnie wieczorem) bardzo przyjemny i intensywny zapach. Pęd jest dość gęsto ”oklejony” gwiazdkowatymi kwiatami.

Przy czym jedyna odmiana ”The Pearl” ma pęd krótszy z gęściej ułożonymi i pełnymi kwiatami. Najczęściej jest dwa pędy lecz roślina może wydać do 6 pędów. Przy czym nie u nas i w uprawie gruntowej gdzie system korzeniowy ma możliwość zaopatrzyć roślinę w wystarczającym stopniu, czego nie da się powiedzieć o doniczce.

Występowanie

Powszechnie podaje się że tuberozy pochodzą z Meksyku. Otóż nie jest to prawda. Roślina pochodzi z Malezji i Filipin. Do Meksyku trafiła baaardzo dawno jeszcze w czasach rozkwitu państwa Azteków czyli grubo przed konkwistą. O tym, że tak było świadczą rysunki w świątyniach azjatyckich z przed budowy Wielkiego Muru i brak występowania na terenie Meksyku (również w czasach azteckich) rośliny w stanie dzikim.

Wysokość

45 – 90 cm.

Termin kwitnienia

Zacznie kwitnąć około połowy sierpnia. Kwitnienie trwa dość długo bo do półtora miesiąca.

Kolor kwiatu

Biały z lekko woskowym odcieniem.

Stanowisko

Najlepsze byłoby takie gdzie słońce pojawia się dopiero około 15-tej i jest do zachodu. Czyli dużo światła lecz ograniczona ilość godzin bezpośredniej operacji słonecznej. Jednak w żadnym wypadku nie może to być wystawa południowa. Mówimy oczywiście o lecie bo po posadzeniu bulw w marcu trzeba doniczki postawić na najcieplejszym parapecie.

Wymagania

Zacznę od uwagi. Przeglądnęłam wiele stron internetowych i nasunął mi się jeden wniosek. Wszystkie te strony, które cokolwiek piszą o uprawie to strony ludzi i firm rezydujących w cieplejszych strefach. Przy naszej strefie nie do końca możemy się sugerować tymi informacjami. Szczególnie rozmnażaniem, ale o tym później.

Bulwę sadzimy do doniczki tak by nad bulwą było co najmniej 2 cm ziemi. Jeśli kupiliśmy więcej bulw sadzimy je w odstępie co 8 cm. Jako podłoże może nam posłużyć dobra ziemia do kwiatów. Na dno doniczki dajmy drenaż bo roślina nie lubi tzw. ”mokrych nóg”, ale wymaga gleby praktycznie na okrągło lekko wilgotnej. Jednak z podlewaniem czekamy do ukazania się kiełka nad powierzchnią ziemi. Od tej pory zapewniamy w miarę ciepłe podłoże i lekko wilgotną ziemię. By nie obniżać temperatury podłoża podlewamy letnią wodą. Jeśli zdarzy nam się zapomnieć nie panikujmy tuberoza jest rośliną radzącą sobie z krótkotrwałą suszą. W naszych warunkach uprawy zasilanie można dać, ale konieczne nie jest. Jeśli zdecydujemy się dać dajemy nawóz o podwyższonej dawce potasu, ot np. do roślin kwitnących. Ci którzy mają warunki do rozmnażania oczywiście nawożą i dają doniczkę na tyle dużą by nie musieli przesadzać nawet do 3 lat.

Rozmnażanie

W warunkach amatorskich pozostaje jedynie zakup nowych bulw, bo te które raz kwitły nie zakwitną więcej. Z jednej bulwy otrzymamy dużo małych bulwek, które będą powielać same siebie i nic z tego nie będzie. Zakup nasion i paroletnią produkcję zostawmy fachowcom.

By jednak nie być tak arbitralną przedstawię pokrótce proces rozmnażania. Otóż trzeba wiedzieć, że bulwa tuberozy jest bulwą hypokotylową co z grubsza oznacza, że tworzy się u podstawy pędu. Bulwy takie zamierają po kwitnieniu lub pozostają większe czy mniejsze resztki lecz nigdy nie kwitną ponownie. Dlatego wykupując taki wianuszek bulw należy usunąć te które kwitły w tym wypadku największą która czasem się zachowuje. Częściej jednak wygląda to tak  gdzie w środku są tylko resztki po kwitnącej bulwie. Obrazki jednak przedstawiają bulwy które miały czas dorosnąć. U nas najczęściej wygląda to tak. Pozostałe małe bulwki muszą dorosnąć do wielkości zdolnej wydać pęd kwiatowy. O ile w ciepłych krajach od zakończenia kwitnienia do dorośnięcia bulwek potomnych (wspieranych nawożeniem) jest wystarczająca ilość czasu bo na ogół nie ma tam temperatur w pobliżu zera i wegetacja trwa na okrągło, to u nas jeśli zakwitnie w końcu lipca i kwitnąć będzie przez cały sierpień nie ma czasu na dorośnięcie bulw potomnych. Jest to jednak tylko część problemu. Tuberoza musi mieć do wzrostu odpowiednią temperaturę podłoża. Nawet w doniczce utrzymanie temperatury podłoża w granicach 20 ⁰C wymaga utrzymanie temperatury powietrza grubo przekraczającej 25 ⁰C. We wrześniu czy październiku nawet uprawa doniczkowa tego nie gwarantuje. Jeśli dodamy do tego jeszcze brak światła mamy odpowiedź dlaczego zamiast rosnąc bulwki się dzielą tak że w konsekwencji z 1 zakupionej mamy 30 małych zdrowych bulwek z pióropuszami liści. Dlatego chcąc mieć kwiaty kupujmy co roku sprowadzane do nas duże bulwy. Jedynie posiadacze produkcyjnych szklarni(czytaj mocno ogrzewanych) mogą sobie przy okazji innych ciepłolubnych upraw pozwolić na samodzielne rozmnażanie tuberozy. Wówczas po dorośnięciu bulw następczych zasuszyć i oczyścić. Przez zimę przechować w temperaturze około 10-12 ⁰C. Natomiast przed wiosną podzielić, posegregować i największe posadzić na kwiat, a pozostałym dać jeszcze sezon na dorośnięcie. Właśnie te długotrwałe wymagania cieplne czynią uprawę tuberozy nieopłacalną u nas. Tańsze są rośliny sprowadzane z Indii czy Singapuru.

Na marginesie uwaga – w żadnym razie nie kupować takich wianuszków zrośniętych bulw. Nie chcę nikogo posądzać o złą wolę, ale takie same wianuszki uzyskamy po roku z pojedynczych bulw kupionych w sklepach ogrodniczych. Czyli ktoś ten wie, że nie uzyska z tego kwiatu więc je sprzedaje.

Uwagi

Tuberoza została wprowadzona do Europy przez hiszpańskich konkwistadorów w 16 wieku właśnie z Meksyku, stąd może ten rozpowszechniony pogląd. Wraz z mocarstwami kolonizacyjnymi zawędrowała do Indii i innych ciepłych krajów Azji i Afryki stając się tam kwiatem bez którego nie może obejść się żadne święto religijne jako, że ma intensywny zapach jest to dość trwały kwiat i rośnie dość szybko(3 zbiory w ciągu roku w Indiach) a więc stosunkowo tani. W Europie zaczynamy sobie przypominać o tym kwiatku stąd rosnące zapotrzebowanie. Regres przyszedł po epoce wiktoriańskiej kiedy to z popularnego kwiatka przeszła w zapomnienie z uwagi na wiązanie tuberozy z obrzędami pogrzebowymi. Podobnie ma się u nas sprawa białych kalii.

W tej chwili największe komercyjne plantacje uprawy tej rośliny znajdują się w Maroku, na Komorach(wyspy), w Afryce Południowej, Indiach, Chinach, Francji i na Hawajach. Na hawajach jest ściśle związana a obrzędami zaślubin i stanowi obowiązkowy element wieńca panny młodej. Często jest jeśli nie głównym składnikiem to częścią typowych hawajskich wieńcy powitalnych(Leis)
Na etapie badań są przekazy starych kultur o leczniczych właściwościach tuberozy. Jak na razie potwierdzono właściwości przeciwzapalne i przeciwskurczowe.

Przypisy

---

Wykorzystano zdjęcia z następujących stron:

W gruncie – http://www.phoenixtropicals.com/tuberose.html

Kwiatostan gatunku – http://www.flickr.com/photos/satyendraphotography/page6/

Kępa cebul – http://www.viridis.nu/post.php?flower=polianthes-tuberosa